100. rocznica uruchomienia Biblioteki TCL

Dodano: 08 lipca, 2021

W Czytelni Czasopism Biblioteki Miejskiej czynna jest wystawa „Biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych w Grudziądzu w latach 1921-1939”, przygotowanej z okazji 100. rocznicy uruchomienia Biblioteki Towarzystwa Czytelni Ludowych w gmachu przy ulicy Legionów 28 w Grudziądzu.

Towarzystwo Czytelni Ludowych założone w 1880 r. w Poznaniu zajmowało się zakładaniem i prowadzeniem bibliotek z polskimi książkami na terenie zaboru pruskiego. W ten sposób opierając się polityce germanizacji wzmacniało polskie poczucie narodowe. W Grudziądzu TCL prowadziło przed I wojną światową bibliotekę w Domu Polskim Bazar. Po odzyskaniu niepodległości polskie władze miasta na czele z prezydentem Józefem Włodkiem oddały Towarzystwu w dzierżawę budynek po niemieckiej bibliotece i muzeum. Gmach przy ulicy Lipowej 28 (obecnie Legionów 28), wzniesiony w 1912 r. staraniem niemieckiego Towarzystwa Starożytności, dysponował pojemnym magazynem na książki, czytelnią oraz salami ekspozycyjnymi. 3 lipca 1921 r. w budynku uroczyście otwarto miejską bibliotekę publiczną Towarzystwa Czytelni Ludowych. Była ona wiodącą placówką repolonizacyjną w mieście. W gmachu przy Lipowej z czasem znalazły miejsce jeszcze: Sekretariat Dzielnicowy TCL na Pomorze z wypożyczalnią przeźroczy i składnicą książek, Pomorska Szkoła Sztuk Pięknych prowadzona przez prof. Wacława Szczeblewskiego, Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, archiwum miejskie, Polski Związek Zachodni. Grudziądzanie wypożyczali książki z biblioteki i korzystali w czytelni z czasopism, uczęszczali na wystawy malarskie i historyczne w muzeum, spotkania literackie, wykłady oświatowe. Komitet miejski TCL prowadził placówki biblioteczne na osiedlach – Przedmieście Chełmińskie i Małe Tarpno oraz przy zakładach pracy – PePeGe, Unia i dla HV w Mniszku, a także w więzieniach. Księgozbiór biblioteki osiągnął stan ponad 11 tys. książek obejmujący bogaty zasób literatury pięknej polskiej i obcej, popularno-naukowej i naukowej, sytuując książnicę grudziądzką wśród największych w województwie. We wrześniu 1939 r. niemieccy okupanci spalili polski księgozbiór biblioteki. Ocalały nieliczne pozycje, które są dla współczesnej Biblioteki Miejskiej dziedzictwem kulturowym i nośnikiem tradycji bibliotekarskich i czytelniczych Grudziądza.

Materiały wykorzystane w przygotowaniu ekspozycji pochodzą z zbiorów własnych Biblioteki Miejskiej im. Wiktora Kulerskiego oraz Archiwum Państwowego w Bydgoszczy, Muzeum im. Władysława Łęgi w Grudziądzu, Narodowego Archiwum Cyfrowego i Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej.

Prezentujemy cyfrową wersję wystawy.